Genel olarak besinler; insanlar için temel beslenmenin sağlanması kadar sağlık ve kaliteli yaşam için elzemdirler.
Tüm besinler fizyolojik olarak fonksiyoneldir ve içerdikleri çeşitli besin ögeleri sağlık üzerine birtakım etkiler sunmaktadır.
Fonksiyonel Besin Tanımı
Sağlığı ilerletici etkiye sahip ve hastalık riskini azaltacak ve/veya sağlığın iyileştirilmesine yardımcı olan besinler olarak tanımlanmaktadır.
Fonksiyonel besin kavramı ilk defa Japonya’da 1980 yılında tanımlamıştır.
Ancak çok eski tarihlerde de gündemde olan;
Ayurvedik beslenme, Hint/ Çin/ Mısır Tıbbında ve diğer antik çağlarda da ; Özel besinlerin bitkiler , baharatlar, tahıllar ve yağlı tohumların sağlığın iyileştirilmesinin yanı sıra çeşitli hastalıkların tedavisinde de çeşitli doz ve formlarda kullanmış olduğu bilinmektedir.
Pratikte tüm besinler ;Tat, doygunluk ve besleyici değerleri nedeniyle aslında fonksiyoneldirler.
Ancak bazı besinler; Normal nutrisyonel avantajlarının yanı sıra sağlık için ekstra yararlar sağlamaktadırlar ve bu tarz besinler fonksiyonel besinler olarak kategorize edilmektedirler.
1900’ lara uzanan guatırın önlenmesi için tuza iyot eklenmesi de bunun en eski örneklerinden sayılabilir. İşlenmiş yada işlenmemiş fonksiyonel besinler genellikle üç grupta toplanmaktadır;
- Yetersizliğe bağlı hastalıkların tedavisi amacı ile bir nutritional öğe ile zenginleştirilmiş besinler
- Sağlıklı internalfloranın teşvik edilmesinde yararlı olan mikroorganizmaları içeren besinler
C.Fizyolojikenzimatik etki ile normal metabolik yolakları destekleyen besinler, genetik olarak modifiye edilmiş besinler gibi
Fonksiyonel Besinlerin Rolü
Fonksiyonel besinler bir yada birkaç yolak üzerinden faydalı etkileri vardır. Yüksek antioksidan kapasitesinin arttırılması
Antiinflamatuvar ajan gibi görev yapması
Antimikrobiyal ve antiviral aktivitenin arttırılması
Bazal metabolizmanın düzenlenmesine yardımcı olması
Yaşlanmayı geciktirici etkisi § İmmun fonksiyonları arttırması
Nutrientlerin biyoavalibitiysini arttırması
Herhangi bir hastalığa karşı iyileşme sürecini kısaltması/hızlandırması
İntestinal geçişi düzenlemesi
Östrojenik etkisi
Hipoglisemik, hipotansif ve hipolipidemik etkileri ile spesifik hastalıklara karşı koruyucu olması
Bağırsak sağlığının iyileştirilmesi ve gut biyotanın desteklenmesi
Antikarsinojenik yada antimutajenik etkisi
